Kaos ve Düzen üzerine – Ali Aksoy

Kaos ve düzen denildiğinde aklımıza gelen en meşhur cümle; “kaos düzen getirir” cümlesidir. Bu cümlede kozmik bir kanundan mı bahsediliyor yoksa bu cümle sadece insan yaşamı ve siyasetine dair bir yargı mıdır ?

İnsan yaşamında kaosun düzen getirdiğini söylemek, kozmosa, evrene göre daha kolay. Çünkü insan bilinçli bir varlıktır ve durumlara karşı tepkisini bir bilinç altında verir. Bir siyasal sistem, bir toplum, bir topluluk kaosa girdiğinde, insanlar bu “düzensiz” durumdan rahatsız olurlar. Çünkü düzensizlik, belirsizlik demektir. Belirsizlik ise, derinlerdeki kadim korkuları tetikler ve insan bu düzensiz ve belirsiz ortamdan bir an evvel kurtulmak ister. Hatta ölümü gösterdiğinizde ki, ben kadim korku ile gerçekte buna dayalı bir öğrenilmiş değerler sistemini kastediyorum, daha önce her şey yolunda iken razı olmayacağı şeye, sıtmaya bile razı olur. Daha az kötüyü, kötüye tercih eder. Tüm bu tercihler silsilesi, akıbetine insanlar tarafından karar verilen sistemleri daha kararlı, daha stabil, daha öngörülebilir ve nihayet daha düzenli bir sisteme evirir.

Bu evrim ve dönüşüm, belki kendisi ve aslı kaos olan evren tarafından tetiklenen bazı olaylar ve belki insanın “bireysel” anlamda ihtiraslarının birikimi, diğer bir deyişle “bozgunu” sebebiyle yine kaosa döner ve bu sebep – sonuç çarkı döner durur.

İnsanlar içinde, kaos ve düzenin birbiri ardınca gelmesinde hangi insani davranışların kaosu, hangilerinin düzeni getirdiği hususu irdelenmeye değer dersler, ilkeler sunabilir.

Fakat bu yazıda konumuz kaos ve düzenin insan toplumlarındaki tezahürleri değil evrendeki tezahürleri olduğu için o kısmı başka bir çalışmaya bırakıp, evrendeki kaos ve düzene dikkat kesilelim.

Az önce kaos ve düzen konusu insan toplumları bakımından incelerken, insanın durumlara karşı “bilinçli” tepkilerini kaos ve düzenin itkileri, sebepleri olarak değerlendirmiştik. Peki, şeylere ve durumlara bilinçli tepkiler vermediğini düşündüğümüz maddeler evreni için kaos ve düzeni nasıl temellendirmemiz gerekir ? Bir bilinci olmayan maddelerin tepkileri ile oluşan yeni durumlarda da kaos düzen getirir mi ?

Kadim toplumların inancına bakacak olursak her şeyden önce kaos vardır. Kaos, Tanrı veya Tanrılar tarafından bir düzene evrilmiştir. Burada kaos peşi sıra bir düzene dönüşmüştür. Fakat burada, Tanrıların da bir bilinci olduğunu düşünürsek, buradan bir bilinci olmadığını, bir bilince sahip Tanrı tarafından da sevk ve idare edilmediklerini düşündüğümüz maddelerin kaos ve düzen durumlarına dair bir çıkarım yapamayız. Çünkü burada da düzen, aynı insan toplulukları için değindiğimiz gibi, kadim kaosun ardından Tanrıların istençleri ile tesis edilmiştir. Demek ki, Tanrılar da insanlar gibi “düzen” yanlısıdır. İnsanlar temelde korkuya dayalı bir sebeple düzeni arıyorlardı. Peki Tanrılar da mı korku duyuyorlar ? Bu konuyu da şimdilik bir kenara bırakalım.

Yazı devam ediyor…