Continued from:

Kelebek etkisi, kaos ve düzen tanımlarının önemli bir elemanıdır. Şimdi ve burada bir kelebeğin kanat çırpışı, dünyanın başka bir yerinde bir fırtınaya sebebiyet verebilir. Bu veri aslında ve temelde, ölçme ve değerlendirme kabiliyetimizdeki zaaflarımıza atıf yaparak, dünyanın veya evrenin herhangi bir yerinde oluşacak olayların, bize alakasız gibi görünen başka değişkenlerle ne kadar ilgili olduğunu ve bilgi seviyemiz ve ölçme kapasitemiz itibariyle, durumların nasıl kestirilemez durumda bulunduğunu anlatır.

Aslında bu yargı ile karınca sürüsüne bakan bilgisiz bir adamın karınca hareketlerinde herhangi bir düzen görememesi ile aynıdır. Çünkü bu iddia yani kelebek etkisi iddiası aynı zamanda, eğer bu değişkenlerin tümü bilinebilirse, evrenin herhangi bir yerinde herhangi bir zamanda olabilecek olayların da bilinebileceğini ima etmiş olur. Eğer biz herhangi bir şekilde tüm şeylerin, tüm özelliklerini bilebilir bir “şeytan” (!) gibi olamayacaksak, karıncaları gözleyen bilgisiz adam durumundan asla çıkamayacak ve düzen değil daimi bir kaos gözlemleyeceğiz.

Kuantum fiziği kapsamında rastladığımız “belirsizlik” ilkeleri de böyle bir bilgisizlik ve ölçme kusurumuzun bir sonucu ise, atom altı evreninin de kaos gibi görünse de esasen bir düzen taşıyabileceğini kabul etmiş oluruz.

Yazı devam ediyor…