Continued from: Nutuk (Tam Metin) (4. Bölüm - Son) - Mustafa Kemal Atatürk

İZZET VE SALİH PAŞALAR ANKARA’DAN MEMNUN GÖRÜNMÜYORLAR, İLLE PAYİTAHTA GİTMEK İSTİYORLARDI

Saygıdeğer Efendiler, Ankara’da bulunan istanbul’lu misafirlerimize, bir bir buçuk aylık misafirlikleri sırasında çok şeyler göstermek fırsatına sahip olduğumuzu sanıyorum. Âsî Ethem ve kardeşlerinin kuvvetleri ortadan kaldırıldı. Yunanlıları inönü’de üç günde yendik. Büyük Millet Meclisi’nin ferahlayacağı ve memnun olacağı yeni bir devir açıldı. Fakat, izzet ve SalihPaşa’lar, bunların hiçbirinden memnun görünmüyorlar, sıla özleminetutulmuş gibi de payitahta gitmek istiyorlardı. istanbul’daki arkadaşlarınında çok merakta oldukları anlaşılıyordu.

Ankara’ya gelişlerinden on gün sonra, Fransız telsizleriyle Zonguldak’a bir telgraf gelmişti. Telgraf şudur : 16.12.1921

Zonguldak Mutasarrıflığı Vasıtasıyla Devletli izzet Paşa Hazretleri’ne
Zâtıdevletlerinden henüz bir haber alınamadığından, yüksek hey’etin istanbul’a ne zaman geleceği haberinin beklenmekte olduğu… Mustafa Atatürk

iki gün sonra Adapazarı üzerinden de şu telgraf geldi :

Dahiliye Nâzırı izzet Paşa Hazretleri’ne
Zatıdevletlerinden bir bilgi alınamadığından, istanbul’a ne zaman dönüleceğihaberinin beklenmekte olduğuna dair birkaç gün önce Zonguldak üzerinden çekilen telgraf cevabının bir an önce gönderilmesi rica olunur. Dahiliye Nazırı Vekili Mustafa Arif
Tevfik Paşa Kabinesi adına, Ziya Paşa’nın inebolu’ya gönderdiğibir özel memur, 10/11 Ocak 1921’de uzun bir şifre ile birtakım bilgilerveriyordu.

izzet Paşa hey’etinin, Anadolu’ya katılma haberi istanbul’cadoğrulanmış. . . Kabine izzet Paşa’dan bilgi istiyormuş. Ziya Paşa, Safa, Mustafa Arif ve Raşit Bey’ler de demişlcr ki:

Memleketin menfaati, hey’etin Ankara’da kalmasını gerektiriyorsa bunabir şey denmez. Bu takdirde kabinenin düşeceği şüphesizdir. Ancak, bizde bu vatanın evlâtlarıyız. Hiç olmazsa bizleri de durumdan haberdar etsinler… Bizi aydınlatsınlar, biz de ona göre hareket edelim.

Ziya Paşa, Paris’ten, Ahmet Rıza Bey’ den aldığı bir mektupta yazılanlardan ve istanbul’da güvenilir bir kaynaktan elde ettiği bilgilerden de söz ettiriyordu.

Ahmet Rıza Bey diyormuş ki : ” Eğer Kuva-yı Milliye’nin askeri gücü elverişli ise, izmir meselesi, iyi hazırlanmış bir hücumla oldu bitti şeklinde halledilmeliymiş… Aldığı bilgiler bunu doğruluyormuş. “Kral Konstantin’i tutacaklarmış. . .”

Ziya Paşa’nın özel olarak elde ettiği bilgiler de, son konferanstan önce Yunanlılar’ın kuvvetleri artırılarak, büyük bir taarruza geçirileceği yolundaydı.
Damat Ferit Paşa yoğun bir çalışmaya geçmiş. Baltiklimanında çeşitli kabine listeleri düzenlenmeye başlamış. . .

inebolu’ya gelmiş olan özel memur vasıtasıyla Ziya Paşa’ya vearkadaşlarına gönderdiğim cevapta : “Verdikleri bilgilere teşekkür ettikten sonra, izzet ve Salih Paşa’lar, ortak gayemizin kesin bir gereği olarak Ankara’da kalmışlardır”, dedim. Kendilerinin istanbul’da işbaşında kalmaları doğru ise de, kabine düşmeden önce, hepsinin, şimdiden hazır bulunduracakları güvenilir, sür’atli bir vasıtayla hemen Anadolu’ya gelmelerinin vatanın yüksek menfaatlerinin
gereği olduğu ve buşekilde yapacakları hizmet ve fedakârlığın milletçe büyük bir şükranlakarşılanacağını yazdım.

Özel memurun, istanbul’a döndükten sonra, inebolu’ya gönderdiğive oradan 19 Ocak 1921’de çekilen şifrede, Ziya Paşa ve arkadaşlarının görüşüme uygun olarak harekete karar verdikleri bildirilmişti.