Bozkır hayatı yaşayan insanlar için, düşmanın nerede ve ne zaman ortaya çıkacabileceği belli
değildi. Bu nedenle her an savaşa hazırlıklı olmak zorundaydılar. Bir anda görünen düşman
çok kısa bir sürede her şeyi yok edebilirdi. Böyle bir tehlike altında yaşayan bozkır insanı,
savaşçı ve teşkilâtçı bir yapıya sahip olmuştur. Can güvenliğinin yanında mallarının ve
meraların korunması konusunda da bazı hukukî anlaşmalar yapmak gereği duymuşlardır.
Zor şartlar içinde yaşayan bozkır insanı; ahlâk, terbiye, mertlik, insaniyet, kahramanlık,
bahadırlık ve cesaret bakımlarından oldukça yüksek bir derecededir. Eşitlikçi dayanışmacı
hoşgörülü olmak, bozkır hayatının temel özellikleridir. Üstelik Türk toplumunun temel değeri,
töresi bozkır kültürüne bağlıdır. Nitekim bozkır kültüründe, özgürlük, eşitlik, kardeşlik
ilkeleri çok net olarak izlenmektedir. Ne var ki bu saf örgütlenmeye dayanan toplum düzeni
ve onu izleyen yönetim dönemi önemli ölçüde fetih-yağma ekonomisine bağlı olduğundan ve
yine diğer kabilelerle mücadelelerin devamlı olarak sürüp gitmesinden dolayı sınıfsal toplumu
destekleyen bir çok yazar tarafından acımasızca eleştirilmiştir.35
1.3.4.2.Sosyal Yapı
Eski Türklerde ilk sosyal birlik ailedir. Aile bütün toplumun çekirdeği durumundadır ve kan
akrabalığına dayanır. Tip olarak geniş aile şeklinde görülse de, Türk ailesinin küçük aile
tipinde olduğu daha doğrudur. Çünkü Türk ailesi “genose” ve “zadruga” tipi aileden farklıdır.
Zira genose ve zadruga tipi ailede, aile halkı aile reisinin birer mülkü gibidir ve onlara çok
sert davranılır. Türk aile yapısında ise eşitlik ve ortaklık esastır. Ortaklık, aile içinde olduğu
gibi aileler arasında da görülür. Otlakların ortak kullanımı da bu konuda güzel bir örnektir.
Türklerde sosyal yapının temelinde, toplumun çekirdeği olan aile vardır. Türk ailesi, birçok
yönüyle devlet teşkilâtı ve siyasi sistemin temeli olmuştur. Çünkü birçok açılardan devlet ile
aile arasında benzerlikler vardır. Türk devleti adeta ailenin gelişmiş halidir.
Türk ailesi, babanın egemen olduğu ailedir. Baba, ailenin reisi ve koruyucusudur. Eski
Türklerden beri var olan eşitlik prensibi aslında aileden başlamaktadır. Hatta, Türk milletinin
de temeli olan Türk ailesi, dünyanın en demokrat ailesi olarak gösterilmiştir. Türklerde
kadınların haklarına da azami derecede saygı gösterilmiştir. Eski Türklerde kadın hukuk
bakımından erkekle eşit tutulmuş, hatta bazen üstün olmuştur.36
35 Halil Berktay, Türkiye Tarihi, Cilt:1, Cem Yay., İstanbul 1995, s. 285.
36 Ziya Gökalp, Türk Ahlakı, Toker Yay., İstanbul 1975, s. 192.
