tarihinde yerlerini almıştır. Eski Türklerde hakanlar tarafından verilen yağma
şenlikleri(ziyafetleri)’nden Cumhuriyet döneminde kurulmuş olan yardım kuruluşlarına kadar
bütün bu kuruluşlar Türk devlet anlayışında sosyallik ilkesinin birer yansımasıdır.
3. TÜRK DEVLET ANLAYIŞINI ŞEKİLLENDİREN UNSURLAR
Eski Türklerde siyasal hayat bozkırlarda başlamıştır. Hayat tarzı insanın bütün düşünce ve
uygulamalarını etkilediği gibi devlet anlayışını da etkilemiştir. Başka bir deyişle, devlet
anlayışı insanların içinde yaşadığı şartlara göre şekillenmiştir.
Türk insanın inandığı değerler ve kalıplar, ekonomik faaliyetleri, kültür ve sanat faaliyetleri,
bilimsel faaliyetler ve eserleri Türk insanının bazı ahlaki özellikleri devlet ve siyaset
anlayışının şekillenmesinde ve uygulanmasında etken faktörler olmuştur.
3.1.İnanç Sistemi
Bozkır Türklerinin din ve inanışları hakkında çok çeşitli yorumlar yapılmıştır. Bozkır
Türklerinin dini inanışlarını şu noktalarda toplamak mümkündür: Tabiat kuvvetlerine inanma,
atalara saygı, gök tanrı dini, diğer dinler ve İslâmiyet.
Eski Türklerde tabiatta bir takım gizli güçlerin olduğuna inanılmıştır. Dağ, tepe, kaya, ırmak,
vadi, su kaynağı, ağaç, orman gibi bir çok tabiat unsurunun ruhunun olduğuna inanılmıştır.
Bunların yanında ay, güneş, yıldız, yıldırım gibi tanrısal yönü de bulunan kuvvetlere
inanılmıştır. Ruhlar iyi ve kötü ruhlar olmak üzere iki kısma ayrılır. Erkek tanrılar ve “umay”
adında bir tanrıçaya inanılır.
Bu tür tabiat olaylarının dinileştirilmesi o çağda oldukça yaygın bir olgudur. Asya Hunları ilk
bahar ve sonbaharda tanrılara kurban keserlerdi. Gök-Türk ve Uygurlarda yapılacak işlerin
sonucu ay ve yıldızların hareketlerine göre yorumlanırdı. Avrupa Hunlarında kaybolan savaş
tanrısının kılıcı bulunup Attila’ya verilmiş ve bu onun dünya hâkimiyeti kuracağına işaret
kabul edilmiştir. Eski Türklerde ölüm olaylarında yas törenleri yapılır, ölünün bulunduğu
çadırın etrafında süratli atlarla dolaşılır, saç baş dağıtılır, yüz kulak çizilir, kanatılır, başlıklar
yere çarpılır ölen kimsenin atı kuyruğu kesilerek kurban edilir ve yemek ikramı yapılır. Bu
törenlere “yoğ” denirdi.
Atalar ruhuna olan inanç, ölmüş büyüklere gösterilen çok büyük saygı ve yüceltme şeklinde
kendini gösterir. Atalara ait hatıraların kutlu sayılması, Türk mezarlarına yapılan tecavüzlerin
çok ağır şekilde cezalandırılmasından anlaşılabilir.
